LEI 16/1990, de 13 de junhsèga, sus eth règim especiau dera Val d'Aran.
| Sección | Diversos |
| Emisor | Departament de Treball, Indústria, Comerç i Turisme |
ETH PRESIDENT DERA GENERALITAT DE CATALONHA
Sigue notòri a toti es ciutadans qu'eth Parlament de Catalonha a aprovat e jo, en nòm deth Rei e d'acòrd tamb çò qu'establís er article 33.2 der Estatut d'autonomia de Catalonha, promulgui era següenta
LEI
Laguens de Catalonha en sòn ensemble subergés pera sua pròpia personalitat Aran o era Val d'Aran, territòri ligat pera situacion geografica, pes orígens istorics, pera lengua e pera cultura as tèrres gascones e ara grana familha occitana, mès junhuda liurament, a trauèrs de pacte, ath Principat de Catalonha. A compdar deth 1175 era Val passèc a hèr part dera Corona catalano-aragonesa peth Tractat d'Emparança que es aranesi estipulèren tamb eth rei Alfons I. En 1313 es aranesi determinèren per votacion populara era permanéncia dera Val ena Corona catalano-aragonesa, ath còp que Jaime II autregèc er amàs de pruvulètges nomentat Era Querimònia, vertadèra carta magna d'Aran, ratificada per toti es reis enquia a Ferran VII. En 1411, ath delà, eth Sindic d'Aran aufric era union liura e pactada d'Aran ath Principat de Catalonha, causa que eth Parlament catalan acceptèc. Eth decrèt de Naua Planta de 1716, qu'avalic es institucions politiques de Catalonha, non afectèc pas eth règim politico-administratiu dera Val d'Aran e, plan per açò, non estèc pas aguesta encossada sus cap des naui corregiments en qué estèc despartit eth Principat. Enquia que en 1834 era Reina Governadora avalic es institucions tradicionaus araneses, hèt que culminèc tamb ua accion de fòrça deth governador reiau Pascual Madoz qu'impausèc ara Val d'Aran eth nau règim administratiu generau der Estat.
Era adesion des aranesi a sa lengua e, sustot, era sua plan vielha tradicion culturau e politica an ameritat que era Disposicion Addicionau Prumèra der Estatut d'Autonomia de Catalonha, en tot amassar un desir exprimit pes aranesi en procès d'elaboracion der Estatut, hèsque ua arreconeishença exprèssa dera sua personalitat e ordène un restabliment dera organisacion administratiua tradicionau dera Val d'Aran, plan actualisada.
Aguesta Lei sage balhar compliment ad aguest manament estatutari en tot restablir eth Conselh Generau e eth Sindic d'Aran com a principaus institucions dera organisacion administratiua pròpia dera Val d'Aran. En restablir aguestes institucions araneses se hè un acte de reparacion istorica.
En aguest sens, aguesta Lei restituís as aranesi de biais actualisat ua estructura administratiua, que, sens damnatge dera organisacion municipau, pòt hèr possibla era gestion mès immediata d'aqueres atribucions qu'afècten dirèctament es interèssi pròpis deth territòri, com son: eth restabliment dera organisacion administratiua pròpia, era normalisacion, er emparament e er ensenhament der aranés e era mantenença des sues singularitats culturaus, atau com er establiment d'un encastre legau que permete que eth Conselh Generau posque assumir es competéncies que li delègue o fixe era Administracion dera Generalitat cossent tamb çò qu'establís era legislacion vigenta.
Eth Conselh Generau, com poder public, prebotjarà es condicions entà que era libertat e era egalitat der individu e des grops enes quaus aguest se i junh siguen reaus e efectiues, en tot eliminar es trebucs qu'empachen o dificulten era sua identitat o plenor.
TÍTOL 1 Disposicions generaus
-1 Aguesta Lei restablís e actualise era organisacion administratiua pròpia d'Aran, cossent damb era Disposicion Addicionau prumèra der Estatut d'Autonomia de Catalonha.
-2 Aran ei ua entitat territoriau determinada pera agropacion des territòris municipaus de: Arres, Bausen, Es Bòrdes, Bossòst, Canejan, Les, Naut Aran, Vielha-Mijaran e Vilamòs, qu'a personalitat juridica pròpia e plena capacitat e autonomia entath compliment des sòns fins.
-1 Er aranés, varietat dera lengua occitana e pròpia d'Aran, ei oficiau ena Val d'Aran. Tanben ne son eth catalan e eth castelhan, d'acòrd damb er article 3 der Estatut d'Autonomia de Catalonha.
-2 Cossent damb er article 3.4 der Estatut d'Autonomia de Catalonha, er aranés a d'èster objècte d'ensenhament e d'especiau respècte e proteccion, e se n'a de garantir er us tant en sistèma educatiu, com ena actiuetat dera Administracion dera Generalitat de Catalonha e des mieis depenents dera CCRTV, en territòri d'Aran.
-3 Era Generalitat e es institucions d'Aran an d'adoptar es mesures que s'an de besonh entà garantir eth coneishement e er us normau der aranés e entà possà-ne era sua normalisacion.
-4 Era Generalitat e es institucions d'Aran an de velhar pera mantenença, era promocion e er espandiment dera cultura aranesa.
Era Val d'Aran non pòt demorar includida en cap de division territoriau pròpia de Catalonha que non sigue era madeisha. En aqueri cassi en que era descentralisacion dera Administracion dera Generalitat hèsque convenent que era Val d'Aran s'intègre ena demarcacion de delegacions o de servicis territoriaus de domeni supracomarcau, aguesti an d'encossar ena sua denominacion era dera Val d'Aran.
Aran a drapèu e imne pròpis. Eth simbèu deth Conselh Generau d'Aran ei er actuau escut d'Aran.
Era vila de Vielha ei eth Cap-lòc dera Val d'Aran. Eth Conselh Generau i a de fixar eth lòc dera sua sedença.
TÍTOL 2 Dera organisacion pròpia d'Aran
-1 Eth govèrn e era administracion d'Aran corresponen ath Conselh Generau. Aguest ei integrat peth Sindic e pes Conselhers Generaus.
-2 Es Conselhers Generaus, representants des vesins, son escuelhudi cossent damb çò qu'establís aguesta Lei.
-3 Eth Conselh Generau ei integrat per tretze membres.
Eth Conselh Generau a d'elaborar e aprovar eth sòn reglament organic de foncionament intèrn cossent damb era legislacion vigenta.
-1 Son organs deth Conselh Generau:
-
Eth Plen.
-
Eth Sindic.
-
Era Comission d'Auditors de Compdes.
-2 Eth Plen ei format peth Sindic e pes Conselhers Generaus. Corresponen ath Plen es atribucions que aguesta...
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba